اصول بازسازی انقلابی فرهنگ عمومی

خبرگزاری فارس؛ یادداشت- محمدجواد اخوان: از محتوای حکم دوره کنونی شورای عالی انقلاب فرهنگی و توصیه‌های رهبر معظم انقلاب اسلامی به اعضای این شورا چنین بر می‌آید که انتظار از این شورا در دوره جدید قرار گرفتن در کانون مدیریت تحولات فرهنگی، خصوصاً حوزه فرهنگ عمومی است. این مطالبه در ذیل راهبرد کلان «بازسازی انقلابی فرهنگ» تعریف می‌شود و شورا باید در کانون اصلی تحقق این راهبرد قرار گیرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اما شورا برای بازسازی فرهنگی چه باید بکند؟ نخست باید محیط امروزین فرهنگ عمومی و ویژگی‌های آن را در مقایسه با گذشته شناخت. نمی‌توان انکار کرد که فرهنگ عمومی دیگر، چون گذشته تنها متأثر از عوامل درون‌زای جامعه نبوده و عوامل خارج از کنترل، چون صنایع فرهنگی، فضای مجازی و رسانه‌ها در شکل‌گیری باورها، هنجار‌ها و رفتار‌ها مؤثرند.

از این رو نخستین نیازمندی هرگونه اقدام مؤثر و راهبردی در این حوزه رصد مداوم تغییرات و تحولات موجود است. باید بخشی از ظرفیت‌های موجود نهاد‌های ذی‌ربط به این رصد و پایش مداوم اختصاص یابد و در صورت نیاز ظرفیت‌های جدیدی نیز به کارگیری شود. باید شاخص‌ها و سنجه‌های مختلفی، چه در حوزه نگرش و چه در حوزه رفتار، تعریف گردد و مرتباً در سطح جامعه مورد پایش قرار گیرد.

مرحله بعد گویا‌سازی و معنادهی به نتایج پایش‌ها است. باید معلوم شود کدام باور و رفتار‌های ارزشمند و در مقابل آن کدام باور و رفتار ضدارزش در حال کاهش یا افزایش است و دلایل هرکدام بررسی شود. با تبیین دلایل و عوامل مؤثر بر تغییرات فرهنگی، راهبرد اساسی بر اساس تقویت نقاط قوت و تضعیف نقاط ضعف ترسیم و در هر یک از ساحات اجتماعی برنامه‌های اجرایی مداومی تهیه شود. در این گام با «نگاشت نهادی» تکالیف دستگاه‌های مسئول، چه فرهنگی و چه غیرفرهنگی، در تحقق راهبرد‌های طراحی شده مشخص گردیده و انتظارات بر اساس ظرف زمانی مشخص از آن‌ها تعیین می‌شود.

کار اساسی و فرادبیرخانه‌ای از همین جا شروع می‌شود که باید شورا در قامت راهبر اصلی مدیریت فرهنگی به میدان آمده و بر حسن اجرای تدابیر نظارت نماید. شاید مهم‌ترین نقطه تأثیر که تاکنون در مورد آن غفلت شده همین بخش و در واقع «ضمانت اجرا»‌ی تصمیمات است. شورا با توجه به ماهیت فراقوه‌ای و حضور سران قوا در آن ظرفیت بالفعل‌نشده نظارت فرهنگی را هم دارد. باید برای تک تک تدابیر اتخاذ شده سازوکار نظارتی مشخص تعریف شود و در نهایت موفقیت یا ناکامی آن را نه با گزارش عملکرد دستگاه، بلکه با پایش میدانی در جامعه سنجید. اگر برنامه‌ای قرار است به تقویت یک باور و رفتار ارزشمند منتهی شود، نتیجه آن را باید در کف خیابان و با نگرش سنجی یا پایش رفتار اجتماعی افراد جامعه سنجید.

چنین نظارتی نباید پسینی و مثلاً بعد از گذشت ماه‌ها و سال‌ها باشد. تغییرات حوزه فرهنگ به دلایل ذاتی، ماهیتی تدریجی و آرام دارد و اگر در مورد آن قصور یا غفلتی رخ دهد، خسارت‌های گاه جبران‌ناپذیر آن مدت‌ها بعد خود را نشان خواهد داد. سازوکار‌های نظارتی هوشمند باید به‌گونه‌ای تدبیر شود که حسن اجرای تدابیر فرهنگی را در حین اقدام پایش نماید و در صورت انحراف یا ضعف به‌موقع اصلاح گردد. همچنین آثار تخریبی تهاجم فرهنگی دشمن بر جامعه نیز باید به‌صورت مداوم مورد رصد قرار گیرد و تدابیر پویا و متناسب با تحولات اجتماعی اتخاذ شود.

امروزه مهم‌ترین آسیب تدابیر فرهنگی – چه ایجابی و چه سلبی- «تصلب در تدابیر» است. وقتی دشمن شما هر لحظه از حربه جدیدی در این حوزه رونمایی می‌کند و آوردگاه را به عرصه‌ای جدید می‌کشاند، نمی‌توان با تدابیر –هرچند موفق- گذشته در برابرش ایستاد. امروز تحولات فرهنگی بر بستر فناوری‌های نوین مستقر شده و همین پیچیدگی‌ها، «پویایی و هوشمندی» در تدابیر را می‌طلبد. از هیچ عرصه جدید نباید غافل شد و حتی با «آینده‌پژوهی» گام‌های بعدی را شناسایی و برای آن طراحی کرد. هرچند به لحاظ موازنه امکانات خصوصاً در عرصه صنایع فرهنگی و رسانه‌های نوین به‌هیچ‌روی قابلیت رقابت با نظام سلطه را نداریم، اما همان‌گونه که امیرالمؤمنین علی (ع) می‌فرماید: «التَّلطُّفُ فی الحِیلَه أجْدی مِن الوَسیلَه» (ظرافت و دقت در برنامه‌ریزی، از [کثرت]امکانات مؤثرتر است.) با هوشمندی و پویایی در تدابیر می‌توان نقایص نابرابری امکاناتی را جبران و سبکی نوین در «نبرد نامتقارن فرهنگی» را ارائه کرد.

پایان پیام/

منبع: فارس

کلیدواژه: فرهنگ عمومی فرهنگ عمومی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۵۷۱۳۸۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اسماعیلی: مقدمات ملی شدن صنعت نشر فراهم است

به گزارش گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم‌زمان با آغاز به کار سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، چهارشنبه شب 19 اردیبهشت مهمان گفت‌وگوی ویژه خبری شد و گزارشی از روند برگزاری این دوره از نمایشگاه کتاب ارائه کرد.

اسماعیلی در این برنامه تلویزیونی گفت: در طول دو سال و چند ماهی که از آغاز به کار دولت سیزدهم گذشته بنا داشتیم در حوزه فرهنگ تغییرات جدی ایجاد کنیم چرا که پیشران حل مسائل کشور است.

وی افزود: به همین دلیل مسائل زیرساختی حوزه فرهنگ شناسایی شده است. در شهریور سال ۱۴۰۰ تولید کاغذ تحریر پنج هزار تن بود ولی الان به هشتاد هزار تن رسیده است و در ماه‌های آینده پنجاه هزار تن دیگر نیز اضافه خواهد شد و به عدد یک‌صد و سی هزار تن می‌رسیم.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار کرد: کاغذ مسئله اول حوزه کتاب است، ملی‌ شدن صنعت نشر شعارم بود که در مجلس آن را عنوان کردم و امروز همه مقدمات لازم برای اینکه بتوانیم این شعار را تا پایان دولت به نتیجه برسانیم فراهم شده است.

وزیر فرهنگ گفت: این مسئله به نوعی به هویت فرهنگی جامعه گره خورده است. سلسله‌ای از کارخانجات جدید در حال آماده شدن است که در صورت تکمیل به صادرکننده کاغذ تبدیل خواهیم شد.

وی افزود: نیاز کاغذ در همه بخش‌های کشور حدود دویست و هفتاد هزار تن است. پیش‌بینی ما این است که در صورت تحقق برنامه‌ها به حدود سیصد هزار تن تولید کاغذ دست یابیم.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به تشکیل کارگروه کاغذ و نشر در دولت، گفت: رهبر انقلاب سال گذشته در نمایشگاه کتاب عنوان کردند که چنین وعده‌ای داده شده است و باید این اتفاق رخ دهد.

وزیر فرهنگ گفت: اقدامات دیگری هم انجام شده است؛ نیازمند گسترش کتابخانه‌های عمومی هستیم. در چند ماه آینده بزرگ‌ترین کتابخانه منطقه در اراک افتتاح خواهد شد چندین مورد از کتابخانه‌های مرکزی را در شهرهای مختلف افتتاح کردیم.

وی افزود: پس از افتتاح یکی از کتابخانه‌ها شاهد بودیم مردم برای ثبت‌نام در آن صف کشیدند، حوزه کتاب نقطه قوت تاریخی ایران است.

اسماعیلی تأکید کرد: به واسطه ظرفیت‌های حوزه فرهنگ سایر مسائل هم حل می‌شود به‌موازات سایر کارهایی که در داخل انجام می‌دهیم دیپلماسی فرهنگی در این رابطه را نیز پی می‌گیریم.

وزیر فرهنگ ادامه داد: ما در زنجیره تولید و نشر کتاب از نویسنده تا کتاب‌فروشی که تکمیل‌کننده این چرخه است را مورد توجه قرار می‌دهیم و معتقدیم‌کتابفروشی روح‌ فرهنگی در کشور است.

وی افزود: برای حمایت از کتاب‌فروشی‌ها نیز سامانه‌ای را احداث کردیم برای خرید مجازی در کشور که کتاب‌فروشی‌ها هم در کنار ناشران در آن‌ حضور دارند و حمایت‌های مجازی برای همه کتاب‌فروشی‌ها برقرار است.

اسماعیلی با تأکید بر این‌ نکته که طبق مصوبه‌ای در دولت در همه شهرها کتاب‌فروشی‌های بزرگ احداث خواهد شد ادامه داد: این مصوبه برای تقویت جامعه کتابفرکشی‌ها است و هدف ما این است که این فروشگاه‌های جدید توسط خود کتاب‌فروش‌ها انجام شود.

وزیر فرهنگ اظهار کرد: معتقدیم کتاب‌فروشی‌ها روح فرهنگی شهرها است و فضای فرهنگی که شکل بگیرد کتاب‌فروشی‌های کوچک و خرد هم تقویت می‌شوند.

وی درباره افزایش قیمت کتاب در دو سال گذشته گفت: در حال حاضر رشد قیمت کتاب متناسب با رشد نرخ تورم بوده است.

اسماعیلی در مورد افزایش قیمت کتاب تأکید کرد: طبق آمار از سال ۱۴۰۰ تا سال ۱۴۰۲ حدود ۴۵ تا ۵۵ درصد رشد قیمت کتاب را شاهد بوده‌ایم ولی ممکن است برخی ناشران از کاغذ خارجی استفاده کنند که طبعاً به دلیل افزایش قیمت ارز افزایش قیمت بیشتری دارد.

وزیر فرهنگ‌ درباره حمایت‌های وزارت فرهنگ برای کنترل قیمت کتاب گفت: ماهیانه هزار تن به صورت سهمیه‌ای کاغذ ایرانی به ناشران تخصیص داده‌ایم تا مشکلی در خصوص قیمت کاغذ نداشته باشند.

وی با تأکید بر اینکه قسمتی از افزایش قیمت کتاب به دلیل هزینه نیروی انسانی و هزینه مکان تولید و عرضه کتاب است ادامه داد: ما برای حمایت بیشتر معافیت‌های فرهنگی در حوزه‌ مالیات را داشته‌ایم.

اسماعیلی افزود: امسال یارانه‌های مستقیم در این حوزه را افزایش داده‌ایم و به ۲ میلیون کارمند دولت یارانه خرید کتاب تعلق خواهد گرفت که ورود این بودجه موجب رونق حوزه کتاب خواهد شد.

وزیر فرهنگ با بیان اینکه یارانه خرید کتاب کارمندان به صورت مرحله‌ای تا پایان سال پرداخت‌ می‌شود افزود:‌ با راه‌اندازی نمایشگاه مجازی کتاب، علاقه‌مندان در اقصی نقاط کشور به راحتی می‌توانند کتاب مورد نظر خود را خریداری کنند و وزارت فرهنگ به صورت رایگان و با همکاری اداره پست کتاب‌های مورد نظر را به آنها تحویل خواهد داد و سال گذشته هم ۲‌میلیون‌کتاب را به‌صورت رایگان تحویل دادیم.

وی در مورد کیفیت کاغذ تولید داخلی گفت: ما در مورد کیفیت کاغذ تولید داخل ادعا نداریم که در حد مطلوب است ولی سال ۱۴۰۱ کاغذ ۴ رنگ‌ ایرانی را رونمایی کردیم که کیفیت مناسبی دارد و کاغذ روزنامه‌ هم که بیشتر از نوع خارجی استفاده می‌شد در داخل کشور تولید می‌شود.

وزیر فرهنگ گفت: دوستان در تولید داخل مدعی هستند توانایی تولید کاغذ روزنامه که از منابع خارجی تأمین می‌شود را دارند با این وجود باز هم یارانه خرید کاغذ خارجی داده می‌شود.

وی افزود: همین مجموعه‌ای که انشاالله قرار است در شیراز افتتاح شود از چوب استفاده نمی‌کند و مواد اولیه آن از ضایعات کاغذ است که اتفاقی مبارک در حوزه محیط‌زیست محسوب می‌شود. در ماشین‌آلات این مجموعه از فنآوری های نو استفاده می‌شود، فرزندانمان در شرکت‌های دانش‌بنیان در این عرصه وارد شدند و هر روز در این حوزه در حال پیشرفت هستیم.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: سامانه‌ای برای نظارت مردمی راه‌اندازی کرده‌ایم، این سازوکار را برای ارتباط با مردم تعریف کردیم که با استفاده از این سامانه انتقادات و پیشنهادات در مورد کتب مطرح می‌شود، اصولاً کار در دست بخش خصوصی است و ما در وزارت فرهنگ و دولت از فعالان بخش خصوصی حمایت صددرصدی داریم در همین راستا به عنوان مثال تسهیلات بانکی در دسترس قرار گرفته است.

وزیر فرهنگ با بیان اینکه در وزارت ارشاد در دو حوزه معاونت امور فرهنگی و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور کتاب را خریداری می‌کنیم، گفت: باید اعتراف کنم در حوزه فرهنگ در ۱۵، ۱۶ سال گذشته تا شروع دولت وضعیت بدی تجربه کردیم، سال ۱۳۸۴ اقتصاد کتاب در کشور حدود ۲۵۰ میلیارد تومان بود و وزارت ارشاد هشتاد میلیارد تومان پول برای مدیریت بازار کتاب داشت اما سالی که ما کار را شروع کردیم اقتصاد کتاب نزدیک به یازده هزار میلیارد تومان بود ولی وزارت ارشاد سی میلیارد تومان برای مدیریت کتاب بودجه داشت؛ حرکتی در آن سال‌ها شکل گرفته بود مبنی بر اینکه حکمرانی فرهنگی از دست دولت خارج شود.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار کرد: در دو سال اخیر این بودجه را به حدود سیصد میلیارد تومان افزایش دادیم و امسال با توجه به بسته‌های حمایتی این عدد را تا دو هزار میلیارد تومان خواهیم رساند.

وزیر فرهنگ گفت: دولت سیزدهم در بودجه فرهنگی انقلابی را ایجاد کرد. سالی که وزارت فرهنگ را تحدیل گرفتم بودجه وزارت فرهنگ ۱۲۰۰ میلیارد تومان بود ولی امسال بودجه اصلی ما نزدیک به بیست هزار میلیارد تومان رسید.

وی با اشاره به تصریح قانون در مورد اختصاص یک درصد از بودجه دستگاه‌ها به امور فرهنگی افزود: شرکت‌های دولتی سال ۱۴۰۰ مبلغی پرداخت نکردند. سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ هم مبالغ ناچیز بود اما امسال این مسئله را در حوزه استنکاف قرار دادیم یعنی اگر هر سه ماه یکبار تکالیف پرداخت نشود، خزانه به طور مستقیم آن را اخذ می‌کند و در اختیار نهادهای فرهنگی قرار می‌دهد.

انتهای پیام/